دفاع مقدس به عنوان کانون و قله وحدت ،صحنه همدلی و همراهی مردم با نظام و آرمان‌های انقلاب اسلامی را به رخ جهانیان کشید

دوران هشت ساله دفاع مقدس ،با حضور جوانان رشید و برومند از اقوام و طوایف مختلف از سراسر کشور صحنه همدلی، وحدت و همراهی مردم با نظام و آرمان‌های انقلاب را به رخ جهانیان کشید و و باعث شد که توطئه مشترک شرق و غرب برای به زانو درآوردن ملت بزرگ ایران به فرصتی برای اثبات توانمندی‌های اسلام و انقلاب و کشور تبدیل شود.

رشادت‌های جوانان برومند ایران اسلامی، انقلاب و نظام را بیمه کرد و است و صفوف اُمت اسلامی درسایه اندیشه‌های سترگ ‌دوراندیشی امام خمینی قدس‌ا…نفسه الزکیه به‌ویژه درارتباط باتاریخ ولادت پیامبر رحمت حضرت محمد(ص)که باتوطئه دشمنان اسلام به شکاف ونقاربین امت اسلامی تبدیل شده‌بودبانامگذاری‌هفته وحدت بین همه فرق اسلام به عنوان راهبرد اصلی جمهوری اسلامی ازطرف ایشان‌همچنین رهنمود‌های راهبردی رهبرمعظم انقلاب،که بارهافرمودند وحدت بین مسلمانان جهان درنظام‌جمهوری اسلامی‌یک تاکتیک‌نیست بلکه یک راهبرداساسی است که‌با قوت وشدت بیشتری استمرارپیداکردونظام اسلامی به عنوان پرچم‌داروحدت امت اسلام درجهان ،توانسته است بسیاری ازنقشه‌ها و دسیسه‌های دشمنان را نقش برآب کند. دفاع مقدس همواره به عنوان کانون و قله وحدت ومیلاد مسعود و مبارک پیامبر ختمی مرتبت حضرت محمد مصطفی (ص) از پایه‌های اصلی‌حفظ وحدت و انسجام قاطبه ملت ایران است.

اکنون که هفته بزرگداشت دفاع مقدس باهفته وحدت دربهارتعلیم وتربیت عجین گشته به فال نیک می گیریم واین فرصت مغتنمی است تاباتحکیم وحدت وهمدلی نقاط ضعف وآسیب های جدی درحوزه‌تعلیم وتربیت ‌این سنگرهای اصلی جهادتبیین را ارزیابی‌وتحلیل نموده ودرجهت رفع آن گامهای مؤثری از طرف مسئولین ذی‌ربط به ویژه تحقق کامل سندراهبردی تحول نظام آموزش وپرورش برداشته شود.

سال تحصیلی جدید را در حالی آغاز می کنیم که دوره خدمت دولت سیزدهم با شهادت خادم الرضا(ع) و خادم جمهور شهید رئیسی عزیز و سایر شهدای گرانقدر اردیبهشت در نیمه راه ناتمام ماند و ملت از نعمت وجود رئیس جمهور محترم و مغتنم محروم گردید.

با قدر دانی از تلاشهای مجدانه مدیران آموزش و پرورش استان‌هرمزگان و عرض تبریک بعنوان یکی از دستگاههایی که توانسته خدمات قابل قبولی درعرصه تعلیم وتربیت به دانش آموزان استان ارائه نمایدبه ویژه درپذیرش دانش آموزان درمراکز آموزش عالی وکسب رتبه یک کنکور تجربی توسط صبا معصوم نیا وکسب رتبه 12 کنکور ریاضی توسط رهام تقی زاده نام هرمزگان را در آموزش کشور درخشان کرد.

با همه ی این اوصاف همه اذعان دارند که آموزش و پرورش نتوانسته است به رسالت عظیم خود که همان تعلیم و تربیت همه جانبه ی دانش آموزان است به نحو احسن عمل کند. لذا لازم است نقاط قوت و ضعف و فرصتها و تهديدات نظام آموزشی مورد بررسی قرارگیرد.

اهم این چالش ها به قرار ذیل می باشد:

۱-یک پارچه نبودن دو مقوله آموزش و تربیت و لزوم تلفيق این دو مقوله : در قرآن كريم آيات فراواني در مورد اهميت تعليم و تربيت و رابطه آنها با هم وجود دارد اما توجه به اين نكته مهم است كه تزكيه از اين جهت بايد مقدم بر تعليم باشد كه نوعي زمينه سازي و آماده كردن مخاطب براي پذيرش و دريافت پيام و محتواي تعليم است. همانگونه كه يك باغبان قبل از پاشيدن بذر (تعليم)، زمين را با تمهيد مقدمات(شخم زدن زمين، پالايش خاك، تابش آفتاب، آبياري و…) مستعد پذيرش (تزكيه) بذر مي كند، همانگونه نيز مي توان گفت معلم بايد قبل از هر گونه تعليم به تزكيه ي رواني، ذهني و انگيزشي مخاطب همت بگمارد تا او مستعد و مشتاق يادگيري شود. ولي اين آماده سازي به اين معنا نيست كه عده اي به طور جداگانه كار مربوط به آماده سازي (تزكيه و تربيت) را به عهده بگيرند و گروهي ديگر كار مربوط به تعليم را و يا ساعاتي را به مواد تزكيه اختصاص بدهند و ساعاتي را به مواد تعليم. بنابر اين، هر آموزشي مستلزم آماده سازي ذهني و عاطفي، و هر پرورشي همراه با آموزش است. به عبارتي ديگر، در پاره اي از موارد، اول آموزش داده مي شود و در اثر تعميق مواد آموزشي و تأثير آن در وجود يادگيرنده، آثار تربيتي (تزكيه) نيز رخ مي دهد. بنابراين، معلم همان زمان كه با “زبان و گفتار” “آموزش” مي دهد، همان زمان، با “وجود و رفتار” خود نيز” تزكيه” مي كند و همان زمان كه “تزكيه” مي كند” آموزش” نيز مي دهد.به تعبيري ديگر كسي كه تعليم مي دهد چه بخواهد، چه نخواهد در تربيت كودك نيز دخالت دارد. اين تأثير گذاري مي تواند مثبت باشد يا منفي. آموزش و پرورش یکپارچه تمام جوانب وجودی شاگردان را مد نظر قرار می دهد و در آن، نقش های تربیتی معلم، مدرسه و والدین باید به دقت تعریف شد.

طرح یکپارچه سازی آموزش و پرورش نیز مجموعه ای است از تدابیر و راهبردهای هدفمند به منظور یکپارچه سازی آن به منزله یک فرایند در هم تنیده. این طرح به منظور گسترش و کیفیت بخشی به فرایند تربیت و اثر بخش کردن روشهای یاددهی- یادگیری در مدارس تعریف شده و محور اصلی آن تلفیق آموزش و پرورش است حال با توجه به لزوم يكپارچگي مقوله هاي تربيت و تعليم، ضرورت دارد در آموزش و پرورش، روشهاي تعليم و تربيت طوري طراحي شوند كه معلمان و مربيان خود را هم زمان مسؤل تربيت و تعليم دانش آموزان بدانند.

اين امر حاصل نخواهد شد مگر اينكه اولاً نگرش مسؤلان آموزش و پرورش نسبت به مقوله هاي تربيت و تعليم تغيير كند و متعاقب آن اين نگرش به معلمان و مربيان نيز منتقل شود و ثانياً روشهاي جديد تربيت همگام با تعليم يعني آموزش و پرورش يكپارچه به مجريان اين برنامه ها در سطح مدارس آموخته شود.

در پايان بايد گفت: آنچه آموزش و پرورش در اين برهه از زمان نياز مبرم به آن دارد، نيروي انساني متخصص و با انگيزه مي باشد كه بتواند كار تربيتي را همگام با آموزشي انجام دهد و متأسفانه در حال حاضر كمبود آن كاملاً احساس مي شود. نبايد نسبت به نام اين نيرو حساس بود. فرقي ندارد آن را مربي، آموزگار و يا دبير نام گذاري كنيم. مهم كيفيت عملكرد و تأثير مثبت آنها بر دانش آموزان مي باشد. بايد شرايطي را فراهم نمود كه آموزگار و يا دبير هم زمان، هم مسؤل تعليم و هم مسؤل تربيت دانش آموزان باشد. نه اينكه در مدرسه معلم متصدي آموزش و مربي متصدي تربيت باشد. مراکز آموزشی از دبستان تا دانشگاه، علاوه بر انتقال دانش، وظیفه تربیت انسان دانش آموخته را نیز بر عهده دارند. این مراکز باید در جهت شکوفایی تمام ابعاد وجودی دانش آموزان شامل ابعاد ذهنی، عاطفی، اجتماعی، معنوی و اخلاقی سرمایه گذاری کرده، به تعلیم و تربیت و سازندگی آنها توجه کنند(رهنما،1383(

۲-دقت بیشتر در گزینش معلمان متاسفانه در سالهای اخیر به مراکز تربیت معلم بها داده نمی شود. در حالی که معلم باید در مراکز خاصی تربیت شده و فنون تدریس و روش برخورد با دانش آموز را فرا گیرد. نه این که بدون بررسی دقیق و ضابطه ی مشخص و گاه در قالب شرکتی و حق التدریسی و … به کار گرفته شوند. پيشرفت و بالندگي هر جامعه مرهون آموزش و پرورش آن جامعه است.و پويايي وبالندگي آموزش و پرورش نيز وابسته به كيفيت عملكرد معلمان آن جامعه است.

با توجه به نقش محوري معلم در سازندگي جامعه ،سزاوار است مسئولان آموزش و پرورش در گزينش معلمان با دقت و وسواس خاصي اقدام كنند و در نهايت معلماني را انتخاب كنند كه واجد ويژگيهاي خاص علمي، اخلاقي، شخصيتي،و… باشند؛ تا بتوانند در تربيت نسل آينده موفق گردند.

۳-نبود نظارت دقیق در ارزشیابی عملکرد معلمان و بازخورد لازم ارزشيابي دقيق از عملكرد نيروي انساني شاغل در سازمانها و نهادها، يكي از اركان مديريت منابع انساني مي باشد. با شناخت دقيق عملكرد، مي توان نقاط ضعف و قوت نيروي انساني تحت پوشش را مشخص كرد و با اقدامات لازم و به موقع، موانع پيش روي نيروها را از ميان برداشت و در نهايت عملكرد فرد و سازمان را ارتقاء داد. مشاهده می شود که در چند سال گذشته نه تنها ارزشیابی عملکرد هیچ گونه بازخوردی در پی نداشته است؛ بلکه کم کم در نزد اکثر معلمان بی اهمیت قلمداد می شود. با عنایت به اهمیت نقش معلمان در نظام آموزشی لازم است ترتيبي اتخاذ شود تا به طور متوالي عملكرد آنها مورد ارزشيابي دقيق قرار گيرد تا معلمان فعال و ضعيف از هم متمايز گرديده و براي ارتقاء عملكرد افراد ضعيف برنامه ريزي لازم صورت گيرد.

۴-چالش هاي فرا روي معلمان در عصر كنوني: معلمان در عصر کنونی یعنی عصر انفجار اطلاعات با دانش آموزانی سر و کار خواهند داشت که اطلاعات زیادی گاه در بعضی زمینه ها بالاتر از معلم برخوردارند. همچنین با توجه به دسترسی دانش اموزان به شبکه های مختلف ماهواره ای و اینترنتی چالش های زیادی فرا روی معلمان در کلاس ایجاد می شود. برخی از چالش های پیش روی معلمان خاکستر تبديل نموده ايم و يا در مقاطع بالاتر تحصيلي، معلمان خود زجر کشيده اند و نه تنها نوجوانان را به کمال مقصود نرسانده اند بلکه خود نيز دچار بيماري جسمي و روحي شديد شده اند و به هر حال کلاس به جاي اين که بستر عشق و وحدت باشد بستر تعارض است که منجر به خستگي رواني دانش آموزان و معلمان مي شود.(کيوانفر،1386(

۵-اولویت نداشتن مقطع ابتدایی و اهمیت ندادن به معلمان شاغل در این مقطع اگر چه رویکرد مسئولین در سطح وزارتخانه در چند سال اخیر نشان از آن دارد که دید اکثر مسئولین ستادی به مقطع ابتدایی در حال دگرگون شدن است و آنها در یافته اند که آگر خواهان نظام آموزشی پویا هستیم باید به مقطع ابتدایی و به تبع آن به معلمان شاغل در آن اهمیت ویژه ای قائل شویم؛ اما در عمل هنوز برای رسیدن به این منظور باید گامهای بلند تری برداشت.

برای رسیدن به این هدف بزرگ باید امتیازات خاصی برای این معلمان در مدارس در نظر گرفت و زمینه ای را فراهم آورد که در جامعه نیز پایگاه اجتماعی آنها ارتقا یابد؛ تا بهترین نیروهای بااستعداد به تدریس در این مقطع ترغیب شوند.

۶-عدم تجمیع مدارس چند پایه در مجتمع های آموزشی با تاسیس مجتمع های آموزشی امید آن بود که دانش آموزان مدارس چند پایه ابتدایی که در فاصله کمی از مرکز مجتمع قرار داشتند با یک سرویس دهی منظم و خوب در یک مدرسه به صورت تک پایه به تحصیل مشغول شوند؛ تا هم هزینه های آموزش و پرورش کاهش یابد و هم دانش آموزان در همه ی زمینه های آموزش، پرورش، فرهنگی، اجتماعی و ورزشی آموزشهای لازم را فرا گیرند. اما متاسفانه نه این که این خواسته انجام نشد بلکه این چند پایه بودن به بعضی از مدارس راهنمایی کم جمعیت روستایی نیز سرایت کرد؛ که زنگ خطر جدیدی را به صدا در آورد که ان شاءا… به گوش همه ی مسئولین دست اندر کار برسد.

نظام آموزش و پرورش زماني به اهداف خود دست می یابد كه به همه ی ابعاد هشتگانه پرورشي یعنی ابعاد اعتقادی،علمی آموزشی، اخلاقی، سیاسی نظامی، اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی هنری و زیستی توجه نمايد. توجه خاص و افراطي به بعضي ابعاد و بي توجهي به ابعاد ديگر غير منطقي و در تضاد با فطرت انسانها و مصالح جامعه است. با تدوين و ارائه روشهاي مختلف براي رسيدن به اين اهداف و توجه خاص به هر يك از آنها مي توان اميدوار بود در آينده آموزش و پرورش، افرادي توانمند در همه ی ابعاد تربيت نموده و تحويل جامعه دهد.

۷-بازدهی کم کلاسهای باز آموزی و ضمن خدمت با توجه به پیشرفت اعجاب انگیز علمی در عصر کنونی و لزوم به روز شدن معلمان در یادگیری روشهای جدید تدریس مشاهده می شود که متولیان امور در این زمینه نیز آن چنان که انتظار می رود موفق نبوده اند. یکی از دلایل موفق نبودن آنها آن است که نتوانسته اند از مدرسان با تجربه برای تدریس در کلاسهای ضمن خدمت بهره ببرند و یا اینکه آموزشهای لازم در زمینه ی موضوع تدریس به آنها ارائه نگردیده است. همچنین برای معلمانی که در این کلاسها شرکت می کنند نیز آموزش وپرورش هیچ امتیازی قائل نمی شود.به همین علت کلاسهای ضمن خدمت از گیرایی خوبی بر خوردار نیستند و نتوانسته اند سطح علمی معلمان را آن چنان که باید و شاید ارتقا دهند.

۸-عدم توجه مهندسی شده به ناهنجاریهای اخلاقی و عاطفی دانش آموزان و ریشه یابی آنها باورود مشاوران به مدارس و تشکیل هسته ی مشاوره در ادارات کل انتظار آن می رفت که فردی به نام مشاور با تکیه بر آموخته های خود در فن مشاوره و باپشتیبانی مسئولین ادارات ومدارس وباهم فکری ومشورت با مربیان پرورشی به یاری دانش آموزان به خصوص دانش آموزان در معرض خطر بشتابد و با ریشه یابی ناهنجاریهای اخلاقی و عاطفی دانش آموزان و تماس با والدین آنها زمینه ی کاهش آنها را فراهم نماید.

اما این امر هم به دلیل 1- کمبود مشاور 2- تخصص نداشتن اکثر مشاوران در این زمینه 3- سوق دادن مشاوران به امور آموزشی4- عدم تعامل مثبت بین بعضی از مشاوران و مربیان و… در آموزش و پرورش به خوبی به اجرا در نیامد.

ضروري است به اندازه ی کافی افرادی متخصص به عنوان مشاوره تربیتی در این زمینه تربیت شوند و در مدارس نیز بين مربيان و مشاوران تعاملي سازنده بوجود آيد. زيرا اين ارتباط تنگاتنگ موجب مي شود مشكلات دانش آموزان و معضلاتي كه در محيط مدرسه بوجود مي آيند، بهتر شناخته شده و با هم فكري كه بين مربي و مشاور بوجود مي آيد، رفع آنها آسان تر صورت گیرد.

وفا داری به نظام اسلامی در گرو صیانت از ارزشهای انقلاب اسلامی به ویژه در عرصه تعلیم و تربیت می باشد در همین راستا بر پیگیری نکات ذیل تاکید می شود

: ۱-انتظار است وزارت آموزش و پرورش به بودجه سرانه آموزشی و پرورشی توجهی خاص نماید تا ادارات آموزش و پرورش ناچار نباشند از منابع مشارکت های مردمی مدارس برای اجرای برنامه ها استفاده نمایند .همچنین ضروری است مدارس از یک حد قابل قبول اعتبارات دولتی برخوردار باشند.این امر باعث فاصله عدالت آموزشی در مدارس خاص با سایر مدارس خصوصا مدارس حاشیه شهر و کم برخوردار شده است.

۲-با توجه به عدم جذب نیرو با رسته پرورشی جهت درونی شدن تربیت اسلامی و ارزشهای دینی و انقلابی بر بکار گیری نیروهای علاقه مند و توانا در مسائل تربیتی در مدارس تاکید می شود .

۳-دانشگاه فرهنگیان شایسته ترین مکان و شرایط برای تامین نیرو ی انسانی مورد نیاز آموزش و پرورش می باشد از اینرو حمایت از دانشگاه فرهنگیان از نظر فضای مورد نیاز و نیروی مومن و با تعهد و مجرب مورد انتظار است.

۴-دفاع از مظلوم و دشمنی با ظلم از آموزه های دین مبین اسلام و شعار همیشگی نظام جمهوری اسلامی می باشد توجه دادن دانش آموزان به این امر مهم با نگاه به مردم بی دفاع غزه در فعالیتها ی تربیتی مدارس مورد تاکید است.

۵-کمبود نیروی انسانی یکی از مشکلات سنوات گذشته و سال جاری می باشد انتظار است با افزایش سهمیه جذب دانشجو در دانشگاه فرهنگیان و یا پذیرش بموقع سایر فارغ التحصیلان با اعمال ماده ۲۸ از آغاز سال تحصیلی شاهد کلاس بدون معلم نباشیم . انتظار است، خدمات مفید دولت سیزدهم استمرار یافته، و فعالیت های ناتمام آن در عرصه تعلیم و تربیت پیگیری شده و برای استقرار کامل سند بنیادین نظام آموزشی اقدامات اجرایی لازم صورت پذیرد.

پرویز سالاری

دبیرکانون‌تربیت اسلامی دراستان هرمزگان